Communicatie en gevoelsverbinding met paarden
Een goede basis betekent onder anderen dat we een begrijpelijke taal afspreken met ons paard en gevoel hebben voor ons paard. Een gevoel hebben, krijgen of ontwikkelen als je met een paard omgaat is essentieel, maar waar hebben we het dan over… ?
Hoe leg je ‘gevoel’ of ‘feel’ uit. Gevoel is vaak een emotionele toestand in onszelf. Ons zenuwstelstel en onze hersenen geven ons feedback over een ervaring. Is dit het gevoel waar we over spreken als we het hebben over gevoel ontwikkelen voor je paard? Onder anderen.
Gevoel betekent ook betekenis geven aan iets. Het gevoel in je handen ontwikkelen om zo licht en zacht mogelijk te zijn voor je paard zodat jouw paard ook zo licht mogelijk kan antwoorden. Denk hierbij aan aanraking, aan teugelvoering, aan zit, aan leiden aan een touw, aan wijken voor druk.
Het begint bij jezelf. Alles wat je wilt doen met je paard begint bij jezelf. Wij moeten eerst zelf de kwaliteiten bezitten die we ons paard willen leren. Dat betekent dat we geduldig, begripvol, betrouwbaar en consistent moeten zijn.
We moeten ons realiseren wat we doorgeven aan ons paard. Welke emotie, welk gevoel, welke vraag stellen we het paard en is dit een vraag waar het paard al een antwoord op weet of is het iets nieuws zoals iets dat je het paard wilt aanleren. Het antwoord dat je krijgt van je paard is het antwoord op de vraag die je hebt gesteld. Is dat niet het antwoord dat je had verwacht, dan heb je je vraag waarschijnlijk niet goed gesteld, weet het paard het antwoord niet of ben je onduidelijk geweest. Het paard zal in principe altijd een goed antwoord geven, hoe confronterend dat ook zal zijn voor de begeleider en/of ruiter.
Een taal afspreken. Heldere communicatie is essentieel. Heldere communicatie wil zeggen dat we duidelijke begrijpelijke taal/hulpen moeten gebruiken die elk om een duidelijk antwoord vragen. Dat wil zeggen dat op een vraag slechts 1 antwoord mogelijk is. Er zijn oefeningen waarbij meerdere vragen tegelijk worden gesteld zoals een oefening ‘zijwaarts’. Een paard kan hier het juiste antwoord op geven, door een oefening in stukjes van 1 vraag en 1 antwoord tegelijk aan te bieden en aan te leren.
Paards spreken. Helaas spreken wij geen ‘paards’ omdat wij fysiek totaal niet op paarden lijken, zo geven wij geen bewegende signalen met onze oren en hebben wij dus in de ogen van een paard de oren altijd plat liggen. Ook hebben wij een lichaam dat smal en hoog is in plaats van lang. Wij zullen ons dus goed moeten inleven in de natuur van het paard en begrip moeten hebben voor het natuurlijk gedrag en de natuurlijke reacties van het paard. Wij zijn degenen die iets willen van en met hem. Wij zullen dan ook met liefde en begrip moeten leren een harmonieuze relatie te verdienen die voor beiden leuk is en ook veilig. Een balans zoeken tussen liefde, taal en leiderschap. Als we het hebben over leiderschap, dan houden wij 51 procent hiervan, puur om onze veiligheid te waarborgen.
Je wilt elkaar zo goed mogelijk begrijpen en om te communiceren met een paard, moeten wij als mensen dit zoveel mogelijk toespitsen op de manier van nonverbale communicatie zoals paarden onderling ook communiceren. Een paard gebruikt geen woorden en wij zullen ons bewust moeten worden van onze lichaamstaal, aangezien wij wel vooral verbaal communiceren en onze lichaamstaal vaak onbewust plaatsvindt.
Het gevoel ontwikkelen dat je je bewust bent, dat je ‘aan’ of ‘uit’ bent naar het paard oftewel je neutraal beheersen. Het is zeer belangrijk dat wij ons ervan bewust zijn dat paarden ons altijd lezen en altijd leren. Er moet dus een verschil zijn in onze lichaamstaal als wij iets aan ons paard vragen of als wij juist niets aan ons paard vragen. Dit onderscheid kunnen wij laten weten door een neutrale of een actieve houding aan te nemen. Bij een neutrale houding mag dat wat wij doen geen betekenis hebben voor het paard. Als we actief zijn dan is de hulp/aanwijzing een duidelijke vraag. Dan komt ook je intentie en energie omhoog en die is voor het paard goed merkbaar. Wij moeten dus leren een neutrale of actieve lichaamshouding aan te nemen. En wij moeten daar consequent en betrouwbaar in zijn, willen wij dat het paard ons leert lezen en vertrouwen. Wij noemen dat in de praktijk ook wel dat je aan staat of uit staat.
Wat wil je je paard leren ? Zoals we al eerder zeiden, als je je paard iets wilt leren, zal je zelf eerst 100 procent de taal moeten spreken en het principe van het ‘leren’ begrijpen. Paarden leren onder anderen door druk weg te nemen. Druk geven is de motivatie en druk wegnemen is het moment waarop het paard het antwoord leert.
Is druk dwang? Druk kan door ons mensen soms als negatief worden ervaren omdat we het associëren met dwingen. Een mens ervaart druk veelal als stressor. Druk is voor een paard normaal. Paarden onderling gebruiken druk om de ander te motiveren een bepaalde kant op de gaan. De mate en de wijze waarin wij als mens druk toepassen, is bepalend voor je relatie met het paard. Hoe lichter je kan zijn, hoe beter je connectie. Lichtheid is iets waar je mee begint, het is tevens ook je einddoel. Lichtheid aanbieden vertelt het paard dat deze lichtheid er kan zijn. Een paard voelt een vlieg landen op zijn huid dus waarom denk je dat er meer nodig is om een paard te laten opmerken dat jij iets vraagt. Het is belangrijk altijd met de lichtste hulp te beginnen, daarna eventueel te intensiveren in fases als er te weinig respons komt. De basis van lichtheid is een paard dat mentaal en emotioneel bij jou is. Het paard moet wel de antwoorden al hebben geleerd, om op de lichtste hulp te kunnen reageren. Hiervoor moeten we een taal met elkaar afspreken, wij noemen dit het paardenalfabet.
Vertrouwen. Het leven van een prooidier is al eng genoeg. Zijn instinct prent hem in om waakzaam te zijn om te overleven. Dit oerinstinct is ook in onze paarden nog sterk aanwezig. Paarden moeten over hun aangeboren angst en wantrouwen heen komen, voor ze partners kunnen zijn. De eerste stap is, dat wij moeten bewijzen dat we een partner zijn, wat er ook gebeurt. Om vertrouwen te krijgen moeten we een paard bewijzen dat we vriendelijk, helder en consequent zijn in ons handelen. Paarden hebben geen dwang nodig. Ze kunnen op een natuurlijke manier overtuigd worden en gewillige partners zijn. Verwar dwang niet met druk, druk is normaal voor een paard en dwang is een verplichting met consequentie die veelal door de mens wordt gebruikt.
Handen die langzaam sluiten en snel openen. Mensen hebben een aangeboren aanleg om hun handen snel te sluiten en langzaam te openen. Dat is een eigenschap van roofdieren, kijk maar naar een kat, die klauwtjes sluiten snel om een prooi. Te snel sluitende handen creëren angst en weerstand in het brein van het paard waardoor de lichtheid ver te zoeken is. Denk hierbij aan hoe je je leidtouw hanteert of hoe je je teugel hanteert, hoe hou jij je teugel vast, trek je soms, knijp je erin, haal je je balans uit je teugel, etc. Dus, handen die langzaam sluiten en het paard langzaam en zacht opvangen zorgen ervoor dat het contact dat je met je paard hebt in stand blijft en de communicatie open.
Benaderen en wegnemen. Het is goed je paard te confronteren en bloot te stellen aan de dingen die hem angst aanjagen. Niet door hem ermee te overweldigen, maar met een lach op je gezicht en een ontspannen neutrale lichaamshouding, want we hebben al geleerd dat neutraal ‘niks’ betekent. Benaderen en wegnemen zonder het paard te dwingen helpt het paard het object van zijn angst te benaderen en als jij een veilige en betrouwbare partner wilt zijn, neem je je paard ook bij het object vandaan.
Het wegnemen en opnieuw benaderen zal het paard helpen om meer zelfvertrouwen te krijgen en jou ook als betrouwbare partner te gaan zien. Tenslotte help je hem zijn natuurlijke angst te overwinnen en dwing je hem niet iets te doen wat hij op dat moment nog niet durft. Dwang creëert angst/wantrouwen en dat helpt niet om een goede relatie en harmonie te creëren. Ons paard is in onze mensenwereld terecht gekomen met alle onnatuurlijke dingen die wij om ons heen hebben. Wij zijn verantwoordelijk voor het welzijn van het paard en wij moeten ons ervoor inzetten dat het paard comfortabel is in onze wereld. Onthoud dat het paard in zijn eigen kudde eigenlijk geen problemen heeft, maar problemen pas ontstaan omdat wij iets van ze willen.
Timing. Het gevoel voor timing ontwikkelen is heel belangrijk, want met juiste timing kan je een paard iets goed aanleren. Het betekent dat je op het juiste moment stopt met het stellen van je vraag, want we leerden al eerder dat het wegnemen van druk het moment is waarop het paard leert. Aangezien je maximaal 0,2 seconde de tijd hebt om dit leerproces optimaal te benutten, zal je begrijpen dat je veel moet oefenen voor een juiste timing. Misschien wel een leven lang, want dat is omgaan met paarden; een leven lang leren!
