F. Zijwaarts
Hoe beter je paard achterwaarts en zijwaarts gaat, hoe beter hij alle andere dingen doet. Je zou ook kunnen zeggen; hoe slechter hij achterwaarts en zijwaarts gaat hoe slechter hij alle andere dingen doet.
Hoe zou dit komen?
Waarom zou een paard dat makkelijk zijwaarts en achterwaarts gaat, de rest ook beter doen? Wat heeft dat met elkaar te maken?
Achterwaarts en zijwaarts heeft alles te maken met de impuls en de emotionele fitheid van je paard en dit heeft weer invloed op al het andere dat je paard doet. Als je een trage achter- en/of zijwaarts hebt (als hij al zijwaarts gaat) en het paard gaat ook schuin, dan is de kans groot dat het paard impulsief of verveeld is. Met impulsief bedoel ik, meer voorwaarts dan rustig en met verveeld bedoel ik, meer sloom dan voorwaarts. Beiden zijn impuls problemen. Als je op dat moment meer druk op je paard zet om beter achter- of zijwaarts te gaan, kan hij reageren met steigeren, bokken of onrustig worden met de mond.
Impuls betekent gecontroleerde energie. Dit is niet alleen fysieke energie, maar ook mentale en emotionele energie. Als de snelheid van een paard fysiek wordt gecontroleerd met een bit of andere hulpmiddelen, waarbij hij in het bit hangt, met zijn mond kauwt, zwaar op de voorhand hangt, constant wil stoppen of niet is tegen te houden, dan heb je geen impuls. Impuls betekent dat het gaan en stoppen van je paard (zonder een bit in zijn mond), in evenwicht is. Dit betekent dat wanneer je één been aanlegt, dit voor hem geen voorwaarts of sneller voorwaarts betekent.
In de voor-achterwaarts heb je geleerd je paard achterwaarts te laten gaan om daarna het achterwaarts en het voorwaarts in balans te krijgen. Je hebt waarschijnlijk een behoorlijk verschil opgemerkt in zijn attitude, emoties en hoeveel aandacht hij je geeft. Op de cirkel heb jij je paard geleerd zijn gang en de richting te houden. Nu in de zijwaarts leer jij je paard met zachtheid en respect recht te laten gaan en zijwaarts te laten wijken.
Deze drie letters in het alfabet (D, E en F) ontwikkelen de impuls in je paard. Onthoudt dat je de eerste vijf letters van het alfabet onder de knie moet hebben voor je met zijwaarts aan de slag gaat omdat elke letter gebouwd is op de voorgaande letter. Elke keer als je tegen problemen aan loopt ga je terug naar de voorgaande letter tot je een beter resultaat krijgt.
Waarom word je paard emotioneel rustiger van het zijwaarts?
Zijwaarts is een beweging die niet snel door paarden wordt gebruikt. Het is wel natuurlijk voor hen, maar niet zo belangrijk voor het overleven als voorwaarts gaan. Dit komt voornamelijk omdat bij het zijwaarts gaan het paard zijn benen moet kruisen en dat draagt niet bij aan een geweldige ontsnappingsmogelijkheid! In het wild zal een paard zijn benen pas kruisen als hij ver genoeg is weggevlucht. Daarna draait hij zich pas om, om te kijken of hij nog wordt achtervolgd; dit noemen we “het kruisen van de vluchtweg”. Als het paard zich na deze vlucht omdraait, gaat hij voor enkele seconde van een vlucht modus naar een denkende modus, zodat hij snel de situatie kan beoordelen om te beslissen wat hij moet doen.
Als jij je paard vraagt om zijn achterhand opzij te zetten en zijn benen te kruisen zoals bij de constante en drijvende druk en het zijwaarts, komt je paard in de denkende modus en gaat zijn denkende hersenhelft gebruiken. Als jij je paard vraagt om over een afstand zijwaarts te gaan, dan help je hem om in de denkende modus te blijven.
Het omzetten van de achterhand helpt een vluchtig en opgewonden paard te kalmeren. Als je paard in de vlucht modus zit en hij wil niet naar je luisteren, helpt het om hem een langere afstand zijwaarts te laten gaan. Hij schakelt dan over op zijn denkende modus en stemt weer beter op jou af. Dit werkt zowel op de grond als in het zadel. Het kan soms wel 200 meter lang duren voor hij de schakeling maakt, maar het zijwaarts helpt hem om weer na te denken.
Hoe belangrijk is het om je paard zijwaarts te leren?
Het zijwaarts is bedoeld om je paard atletisch, licht en gewillig zijwaarts te leren lopen zowel naar links als naar rechts. De sidepass is een specifieke manoeuvre met een bepaalde lichaamshouding die in de hogere dressuur en western reining wordt gevraagd. Door het ontwikkelen van simpele manoeuvres in het zijwaarts, bouw je de basis voor de sidepass. Het is ook de basis voor het ontwikkelen van meer vering, vliegende galopwissels, spins, pirouettes, appuyeren, contra stelling en met koeien werken. Vooral voor deze gevorderde manoeuvres is het belangrijk dat je paard gemakkelijk zijwaarts gaat! Als je paard niet zo goed zijwaarts gaat zal je waarschijnlijk veel problemen hebben met deze oefeningen.
Het goed zijwaarts gaan is ook praktisch om je paard naar een opstapje, krukje of het hek te laten komen om op te stijgen. Dit is ook erg handig als je zonder zadel wilt opstappen.
Ontwikkel een geweldige zijwaarts.
De eerste stap van het zijwaarts gaat terug naar het wijken voor een ritmische druk. Zorg ervoor dat je de voor- en achterhand onafhankelijk van elkaar kunt laten wijken.
Als je eenmaal controle hebt op de voor- en achterhand in beide richtingen, ben je klaar om hem zijwaarts te vragen. Begin ”langzaam en correct” met alleen een halster en een leidtouw. Laat hem met zijn hoofd naar de bakrand of een hek staan zodat hij niet voorwaarts kan gaan. Positioneer jezelf met je gezicht naar zijn borst/buik, en vraag je paard nu zijn voor- of achterhand 1 à 2 stappen zijwaarts te zetten. Start met het eerst ietsjes verdrijven van de voorhand en dan de achterhand, dan weer de voorhand, dan de achterhand. Als je de horsemanstick gebruikt, gebruik hem dan als een ruitenwisser, langzaam naar de voorhand en de achterhand tot ze gezamenlijk zijwaarts gaan.
Vraag je paard eerste enkele stappen zijwaarts en bouw dit daarna op tot je hem 5, 10 of 20 meter in één keer zijwaarts kunt laten lopen. Kijk met hoe weinig je het kunt doen. Kun je het zonder hem aan te raken door alleen de lucht te verplaatsen? Reageert hij op de lichtste suggestie of moet jij je om hem heen bewegen? Als je paard eenmaal goed reageert op de ritmische druk zijwaarts, probeer het dan eens met de constante druk techniek.
Als je paard naar achter trekt terwijl je hem zijwaarts vraagt, is het meestal angst of verwarring. Zorg er voor dat je veel neutraal speelt en verbeter continu de constante en drijvende druk tot je paard zich hierdoor niet meer bedreigd voelt.
Als je tijdens het zijwaarts, meer van zijn achterwerk ziet dan van zijn hoofd, betekent dit, dat hij z’n achterhand niet echt meeneemt. Hij beweegt zijn achterhand voorwaarts in plaats van zijn benen zijwaarts te kruisen. Als je paard zich meer op zijn gemak gaat voelen, kun je hem vragen zijn achterhand elke keer een beetje meer zijwaarts te zetten. Bouw zijn recht gerichtheid op tot hij uiteindelijk kaarsrecht van neus tot staart langs de bakrand of een hek loopt.
Als je paard een trap geeft als je zijn voor- of achterhand zijwaarts vraagt, laat hij hiermee een reflex van verzet zien. Ga terug naar de vijf voorgaande letters en zorg dat deze beter worden. Je paard probeert er voor te zorgen dat je hem niet zijwaarts beweegt, omdat hij bijvoorbeeld jou probeert te domineren, je niet respecteert als een leider, of hij voelt zich bedreigd, gevangen of bang en reageert met zichzelf te verdedigen. Blijf kalm, raak niet gespannen en wordt zeker niet boos! Je paard zou dat kunnen zien als agressief, gefrustreerd en kwaad roofdier gedrag en dat maakt het alleen maar erger. Wees beleefd volhardend in de juiste positie. En zorg voor een betere voorbereiding van de voorgaande letters.
Hoe licht is jouw paard?
Hoe zachter en lichter je op de grond kunt zijn, hoe zachter en lichter je in het zadel kunt zijn. Je paard leert eerst lichtheid en verantwoordelijkheid op de grond. Het spelen van het alfabet op de grond is de eerste stap, want hoe hij op je reageert vanaf de grond is intrinsiek verbonden met hoe hij op je reageert in het zadel. Het heeft allemaal te maken met het ontwikkelen van gevoel bij je paard en bij jezelf.
Dat is de reden dat het zinvol is om je paard voorwaarts, achterwaarts, rechtsom, linksom, omhoog en omlaag te leren op de grond. Als je paard het concept eenmaal kent, kan jij je vaardigheden verfijnen tot een bijna onmerkbare suggestie. Op een dag zal het lijken alsof jij je paard iets vraagt en hij je gedachten leest.
Je wordt veel effectiever in het leren van dingen op de grond omdat je het voordeel hebt om je hand of de horsemanstick precies op de juiste plek te plaatsen voor het antwoord dat je wilt. Eenmaal in het zadel ben je veel meer gelimiteerd in de plaatsen waar jij je paard kunt aanraken.
Toen je voor het eerst de achterhand van je paard wilde omzetten met de constante druk, drukte je de vingers in de zijkant van zijn heup en gebruikte je vier fases. Dit is erg moeilijk zo niet onmogelijk als je in het zadel zit. Als je paard het concept van het verzetten van de achterhand op de lichtste druk van je hand begrijpt, kun jij je hand steeds ietsjes verder naar voren brengen. Na een tijdje zal je hand op de zelfde plaats liggen als waar jij je been hebt als je hem vraagt de achterhand te verplaatsen vanuit het zadel. Zo kan je je paard progressief leren te luisteren naar steeds lichtere hulpen.
Een andere sleutel tot succes is het gebruiken van vier fases.
Door je paard heel langzaam iets te vragen en gelijk los te laten als hij het doet, leer jij je paard op een steeds lichtere suggestie te reageren. In mijn programma besteden de studenten veel tijd aan het ontwikkelen van de vaardigheid van het langzaam sluiten en snel openen van de handen en de benen. Dit is iets dat voor ons mensen geen aangeboren vaardigheid is. Mensen zijn geneigd om hun handen en benen snel te sluiten en langzaam te openen.
Nog een laatste en erg belangrijke reden om nieuwe vaardigheden te leren en lichtheid in je paard te ontwikkelen op de grond, is dat je niets te maken hebt met je balans en vaardigheden als ruiter. Het geeft je paard de vrijheid om zijn natuurlijke houding, kennis en atletisch vermogen te ontwikkelen zonder uit evenwicht te worden gebracht door een ruiter. Als er dan uiteindelijk een zadel en een ruiter op zijn rug komt, heeft hij een stevige basis.
Het zijwaarts is een perfect voorbeeld. Veel ruiters hebben in het zadel allerlei problemen om het zijwaarts, travers, kuitwijken of contrastelling aan te leren bij hun paarden. Zo erg dat de zijwaartse gangen als moeilijk worden bestempeld en gedegradeerd worden naar de hogere trainingsniveaus. Dat is niet nodig. Ons zijwaarts is de simpelste manier om je paard met lichtheid zijwaarts te bewegen. Van hieruit worden hoog niveau manoeuvres simpele zaken.
Wil je meer leren over de mogelijkheden van zijwaarts en dit aan je paard leren? In de horsemanshiproute hebben we het zijwaarts opgenomen vanaf de beginfase naar geavanceerd rijden. Natuurlijk leer je in deze online academy veel meer over allerlei aspecten van horsemanship!
Op ons youtube kanaal hebben we ook leerzame video's die je gratis kan bekijken.
we waarderen het heel erg als je je aanmeldt op het youtube kanaal en de video's die je aanspreken liked en/of deelt. Zo kan ons kanaal groeien en meer informatieve video's delen, zoals hieronder;